Hwang Sun-mi là nhà văn
nữ Hàn Quốc chuyên viết truyện thiếu nhi. Bà đã có được tiếng vang nhất định
với những tác phẩm đầu tay, nhưng chỉ đến khi Cô gà mái xổng chuồng ra đời, tên tuổi Hwang Sun-mi mới được chú ý
đặc biệt bởi sự thành công mà tác phẩm mang lại. Tập truyện thiếu nhi Cô gà mái xổng chuồng đã vượt ra xa
đường biên thể loại để đến với mọi đối tượng độc giả, do vậy ý nghĩa mà tác
phẩm mang lại vô cùng đa dạng và sâu sắc.
Bài viết tập trung tìm
hiểu Cô gà mái xổng chuồng dựa trên
các yếu tố như thiên tính nữ, truy tìm bản thể, sự phân tầng xã hội và các đặc
điểm nghệ thuật nổi bật trong tác phẩm.
Download sách Tại Đây
Khi đọc tên tác phẩm Cô gà mái xổng chuồng, tôi đã mường
tượng đến kiểu nhân vật nổi loạn, bất chấp, thách đời như các nhân vật trong những
bộ phim thần tượng của xứ kim chi. Nhưng khi bước vào bên trong câu chữ của tác
phẩm, tôi chợt nhớ đến câu nói của một vlogger trong cuốn sách Chân đi không mỏi: hành trình Đông Nam Á:
“Ngay đây và ngay bây giờ, cuộc sống ở trước mặt. Sống đi, sống trọn từng giây phút để không bao giờ
phải ngoảnh mặt lại và hối tiếc vì ngày đó đã không sống với tất cả trái tim và
tâm trí của mình” . Theo đuổi ước mơ và sống đúng với chính mình là
điều đáng trân trọng nhưng mấy ai có thể dũng cảm để thực hiện điều đó. Cô gà mái xổng chuồng là tác phẩm phù
hợp để những ai đang “bâng khuâng đi giữa hai dòng nước” có thể chọn cho mình
một dòng nước thích hợp và có được sự ủng hộ tinh thần để thực hiện ước mơ. Đối
với tác phẩm này, tôi chọn cho mình một điểm nhìn, một hướng tiếp cận có lẽ hơi
xa với một tác phẩm văn học thiếu nhi, tuy nhiên, tôi cho đây là một trong
những nội dung tư tưởng đẹp mà tác phẩm có được.
Cô gà mái xổng chuồng (The Hen is Dreamed She Could fly)
là tập truyện thiếu nhi đặc biệt thành công của nhà văn nữ Hàn Quốc, Hwang Sun-mi,
được xuất bản vào năm 2002, sau những tác phẩm đã làm nên tên tuổi trước đó như
Bông hoa trong tâm hồn, Viên bi màu, Phiếu bé hư. Tác phẩm viết về một cô gà mái công nghiệp có tên là
Mầm Lá cố gắng thực hiện ước vọng tưởng chừng như không thể. Năm 2013, dưới sự
hỗ trợ của Viện Dịch thuật Văn học Hàn Quốc (LTI Korea), tác phẩm Cô gà mái xổng chuồng được dịch giả
Nguyễn Thị Thu Vân dịch và đã phổ biến rộng rãi ở Việt Nam. Là tác giả dành nhiều
tâm huyết cho thiếu nhi, Hwang Sun-mi luôn ý thức về câu chữ và truyền tải
những ý nghĩa phù hợp với đối tượng là độc giả nhí. Vì vậy, sáng tác của bà
trong sáng trong câu chữ, nhẹ nhàng trong cốt truyện và mang ý nghĩa giáo dục
sâu sắc. Trên tinh thần đó, Cô gà mái
xổng chuồng dễ dàng đi sâu vào lòng độc giả và trở thành tác phẩm có giá
trị cao, đánh dấu tên tuổi Hwang Sun-mi với nhiều giải thưởng. Hơn nữa, các tác
phẩm của Hwang Sun-mi chạm đến nhiều ngóc ngách của cuộc sống như sự va chạm
giữa truyền thống và hiện đại, vấn đề sinh tồn và theo đuổi ước mơ. Hwang
Sun-mi đã đạt được nhiều giải thưởng văn học thiếu nhi trong nước như Giải
thưởng truyền thông thiếu nhi của đài SBS (SBS
Children’s Media Award, năm 2001), Giải thưởng văn học thiếu nhi Se-Jong (Se-jong
Children’s Literature Award, năm 2003),… Đặc biệt, Cô gà mái xổng chuồng là tác phẩm thành công nhất của Hwang
Sun-mi được dịch ra chín thứ tiếng và được dựng thành vở nhạc kịch truyền thống
Cô gà mái xổng chuồng. Ngoài ra, tác
phẩm còn được chuyển thể thành bộ phim hoạt hình Leafie, A Hen into the Wild (năm
2011) với lượng khán giả kỉ lục Hàn Quốc, tạo được tiếng vang lớn ở các liên
hoan phim quốc tế.
Cô gà mái xổng chuồng gồm mười một câu chuyện
nhỏ xoay quanh cuộc đời cô gà mái công nghiệp tên là Mầm Lá. Từng câu chuyện là
từng trải nghiệm, biến cố, là sự thay đổi trong hành trình của Mầm Lá đi từ
chuồng gà chật hẹp đến cuộc sống tự do bên ngoài. Ở đó, những khó khăn, thử
thách dần xuất hiện trở thành động lực và là phép thử cho khát vọng hiện thực
hóa ước mơ của Mầm Lá.
Cuộc đời
và những bước đi của Mầm Lá thể hiện hành trình truy tìm bản thể của cô gà mái
công nghiệp giàu ước vọng. Vốn dĩ là cô gà mái công nghiệp, nhiệm vụ duy nhất
của Mầm Lá là đẻ trứng. Chiếc rào sắt của chuồng gà trong tác phẩm không chỉ
thể hiện sự cầm tù về không gian, mà còn là sự cầm tù về bản thể của Mầm Lá nói
riêng và gà công nghiệp nói chung. Bên trong chiếc rào sắt ấy, tự do thể hiện
cái tôi cá nhân là những điều xa xỉ. Nhưng trong số “gà mái không trọn vẹn” của
chuồng gà công nghiệp, chỉ có Mầm Lá ý thức được thiên tính và cá tính của mình
bị tước đoạt. Hành trình đi tìm câu trả lời cho câu hỏi mình là ai của Mầm Lá
là hành trình đi tìm cái dĩ nhiên phải có, hành trình này được nhen nhóm bởi
hình ảnh “một cô gà mái ấp nở ra chú gà con rất đáng yêu, và dẫn chú bé đáng
yêu ấy đi loanh quanh trong vườn” . Và hành động cốt truyện bắt đầu
từ lúc Mầm Lá quyết định “mình sẽ chẳng đẻ trứng nữa đâu!” cho đến
khi thoát khỏi chuồng gà đến vườn và rời bỏ vườn để sống cuộc sống của chính
mình. Từng bước đi của Mầm Lá là từng bước tìm kiếm bản thân trong guồng quay của
ngoại cảnh.
Hành trình
truy tìm bản thể của Mầm Lá bắt đầu từ sự định danh và những câu hỏi. Từ khi
ngắm nhìn cây hoa Mimosa và có chút ghen tị với chúng, Mầm Lá dần ý thức về cá
nhân và cô đã tự đặt tên cho mình dù chẳng ai gọi. Mầm Lá luôn băn khoăn về mọi
chuyện, băn khoăn về cuộc sống của chính mình: “Tại sao mình phải ở trong
chuồng, còn các cô gà mái kia lại được ở ngoài vườn?” . Và câu hỏi
“tại sao thế chứ?” thường xuyên khiến Mầm Lá phải suy ngẫm nhưng
không lời giải đáp. Lạ lẫm với thế giới bên ngoài, lạ lẫm với mọi khái niệm,
Mầm Lá gần như chấp nhận mình là “đồ bỏ đi”, chấp nhận đầu hàng số phận. Nhưng
với khát vọng sống mạnh mẽ, Mầm Lá tự thức tỉnh, an ủi và vỗ về để bản thân
không gục ngã: “Chết như thế này sao, không thể như vậy được. Mình muốn được ra
vườn!” . Có lẽ sức mạnh để Mầm Lá vượt qua khó khăn chính là khát
vọng, bởi lẽ khát vọng là yếu tố quan trọng quyết định tư thế con người trước
khó khăn. Cô gà mái xổng chuồng là
tập truyện dành cho thiếu nhi nhưng ý nghĩa của tác phẩm đã vượt qua mọi giới
hạn khuôn khổ về thể loại để hướng đến mọi đối tượng độc giả. Người đọc có thể
dễ dàng nhận ra những ý nghĩa sâu sắc về cuộc đời trong tác phẩm, ý nghĩa về sự
sinh tồn và khát khao hiện thực hóa ước vọng, khát khao được sống với chính
mình. Đã có lúc Mầm Lá khiến người đọc tưởng chừng cô buông xuôi nhưng ước vọng
mãnh liệt đã mang Mầm Lá trở lại: “Mình không biết tại sao mình lại sống như
thế này nữa. Lẽ nào vì mình mang trong mình một ước vọng chăng?”. Nếu
như tự vấn giúp Mầm Lá hiểu được chính mình thì băn khoăn là cách Mầm Lá tìm hiểu
quy luật môi trường xung quanh. Không ít lần Mầm Lá băn khoăn về sự khác nhau
giữa cô và gà mái trong vườn, cho đến khi cô hiểu được sự khác biệt không xuất
phát từ nòi giống mà là từ sự phân tầng đẳng cấp xã hội.
Như vậy,
hành trình truy tìm bản thể của Mầm Lá là một quá trình khó khăn, khốc liệt
chống chọi với mọi thử thách và dám từ bỏ cuộc sống an toàn trong giam hãm hiện
tại để hiện thực hóa ước vọng. Phải chăng tập truyện Cô gà mái xổng chuồng muốn đặt cho độc giả câu hỏi: “Chấp nhận là
cô gà mái công nghiệp ăn no rồi đẻ trứng hay cuộc sống tự do, sống với chính
mình?”
Hành trình
tìm kiếm chính mình của Mầm Lá còn chứa đựng yếu tố thiên tính nữ. Trong Cô gà mái xổng chuồng, Hwang Sun-mi đã
đặt vấn đề về thiên tính nữ qua những hành động, suy nghĩ của Mầm Lá và hình
ảnh mang tính ẩn dụ cho mẹ thiên nhiên như cây Mimosa, như cánh đồng bao la bát
ngát che chở cho mẹ con Mầm Lá và Đầu Xanh. Nhờ cây Mimosa, Mầm Lá khao khát
cuộc sống tự do, sống với ước vọng của chính mình, cây Mimosa là nơi che chở
cho Mầm Lá khi cô bị đồng loại xa lánh, bỏ rơi trong vườn. Và cánh đồng là hình
ảnh nối tiếp của cây Mimosa, đại diện cho mẹ thiên nhiên che chở cho Mầm Lá khi
quyết định rời bỏ cuộc sống ở khu vườn đầy rẫy sự ích kỷ và lãnh cảm. Trong các
sáng tác của Hwang Sun-mi, thiên nhiên luôn đóng một vị trí quan trọng, bởi lẽ,
ở các nước phương Đông nói chung và Hàn Quốc nói riêng, thiên nhiên là nơi che
chở, bao bọc con người. Cây hoa Mimosa trong vườn hay cánh đồng bao la, bụi
hồng… là chứng nhân cho quá trình Mầm Lá thoát khỏi sự lệ thuộc và phát triển
tự do theo đúng bản chất. Như vậy, có thể nói, hình ảnh thiên nhiên trong Cô gà mái xổng chuồng mang yếu tố tính
mẫu rất cao. Nếu thiên tính nữ của thiên nhiên thể hiện ở sự che chở thì thiên
tính nữ ở Mầm Lá chính là những xúc cảm, những khát vọng rất đời thực như gia
đình và được làm mẹ, nhưng tất cả đều bị chối bỏ khi sống trong chuồng gà công
nghiệp.
Thiên tính
nữ thể hiện ở khát khao, ước vọng của Mầm Lá. Khi còn là cô gà mái trong chuồng,
Mầm Lá đã từng ước ao được làm một người mẹ trọn vẹn, được ôm ấp và sinh nở con
yêu. Ao ước tưởng chừng như giản đơn: “Chỉ cần một lần được ấp trứng thôi, chỉ
cần một lần được nhìn thấy gà con ra đời thôi…” , nhưng là ước vọng
xa vời của cô gà mái công nghiệp với cuộc sống cầm tù và đã không còn đẻ được
trứng. Có rất nhiều lần Mầm Lá mong muốn được đẻ trứng và ấp nở đàn con như cô
Gà Mái ngoài sân vườn, và Mầm Lá vẫn tin rằng chỉ cần được ra khỏi chuồng gà
thì cô có thể làm được điều đó. Mọi ao ước lẽ ra là những điều hiển nhiên phải
có, thế nhưng với Mầm Lá thì khác, cô sinh ra để làm một cô gà mái công nghiệp
mất tự do, chỉ có mỗi nhiệm vụ duy nhất là ăn no rồi đẻ trứng. Đã có rất nhiều
lần Mầm Lá tưởng tượng được cùng Gà Trống dạo chơi trên cánh đồng, cùng nhau
kiếm ăn và ấp nở đàn con, Gà Trống ga lăng sẽ bảo vệ cô. Nhưng có lẽ mọi thuộc
tính về bản năng dường như không thuộc về những kẻ mất tự do hoặc những kẻ
ngoài rìa xã hội. Có lẽ khát vọng được yêu thương, được chăm con quá mãnh liệt
mà ngay cả trong giấc mơ Mầm Lá cũng hạnh phúc về điều đó. Nhưng niềm hạnh phúc
của Mầm Lá, niềm hạnh phúc khiến cô “ngậm cười rồi bất tỉnh” chỉ là
những huyễn tưởng trong vô thức. Hóa ra, bù lại những hạnh phúc bình dị chính
đáng của một cô gà mái, cuộc sống của Mầm Lá là những chuỗi ngày cảm thấy trống
rỗng khi quả trứng vừa ra đời lại bị đoạt mất, là lúc Mầm Lá trào nước mắt khi
quả trứng non nớt bị ông chủ ném đi và bị Bác Chó già ngoạm mất. Đó là nỗi đau
bị tước đoạt bản thể, nỗi đau của tình mẫu tử, nỗi đau bị xem như công cụ và là
bi kịch của giới nữ. Và lời tự vấn: “Nếu không thể đẻ trứng, vậy thì mình sống
để mong đợi gì đây?” như khẳng định ý nghĩa tồn tại của Mầm Lá là được làm mẹ!
Thiên tính
nữ trong Cô gà mái xổng chuồng còn
thể hiện ở hành động. Ai cũng biết rằng mẫu tử là tình cảm thiêng liêng nhất và
khao khát làm mẹ ở giới nữ là thiên tính, Mầm Lá cũng thế dẫu cô sinh ra chỉ để
làm một cô gà mái công nghiệp. Khởi phát từ những ước mơ mang đậm bản năng bẩm
sinh cao cả, Mầm Lá đã chứng tỏ mình có trái tim xứng đáng để làm mẹ khi bắt
gặp quả trứng trong bụi hồng rậm rạp. Nơi bụi hồng yên tĩnh, lần đầu tiên Mầm
Lá được ấp trứng, lần đầu tiên cô cảm nhận thấy “hơi ấm mà sinh mạng nhỏ bé ở
dưới lồng ngực truyền sang cho mình”. Lúc này, hành động và tận sâu
trong nội tâm của Mầm Lá đã hình thành ba trạng thái với cấp độ tăng dần. Đầu
tiên, Mầm Lá đã hạnh phúc và có phần mãn nguyện dù chỉ được ấp trứng cho đến
khi mẹ quả trứng quay lại nhưng sau khi cảm nhận được hơi ấm của quả trứng, ước
vọng làm mẹ mạnh mẽ khiến Mầm Lá đã có phần hơi ích kỷ, cô đã cảm thấy may mắn
khi tới đêm khuya vẫn không có ai về bụi hồng. Và khi bắt đầu có những cử chỉ
yêu thương, bằng cảm xúc mãnh liệt khi được ấp trứng, Mầm Lá bắt đầu có ý nghĩ
chiếm đoạt quả trứng bằng tình yêu: “Đây là quả trứng của mình. Đứa con có thể
nghe được câu chuyện của mình, quả trứng của riêng mình” , và “nếu mẹ
của quả trứng có xuất hiện, có lẽ cô cũng không trao lại cho đâu”. Tình
yêu của Mầm Lá dành cho quả trứng là tình yêu đã được nhen nhóm, khao khát từ
lâu. Là tình yêu mà cô đã đánh đổi cả sự yên bình để tìm kiếm. Mầm Lá đã tìm
được bản thể của mình nhờ trái tim mãnh liệt, nóng bỏng của người mẹ dù không
đẻ được trứng. Sự tăng tiến ý nghĩ muốn chiếm giữ và chăm sóc quả trứng xuất
phát từ khao khát làm mẹ cháy bỏng, và từ đây Mầm Lá đã được làm mẹ. Bằng trái
tim nhạy cảm đầy yêu thương, Mầm Lá có thể nghe rõ nhịp tim đập rất nhẹ nhàng
bên trong cái vỏ. Để ấp nở và chăm sóc quả trứng, Mầm Lá đã phải chịu đựng bao
vất vả, nhọc nhằn và tủi hổ. Tình mẹ là bao la và thiêng liêng đến vô tận, biết
bao lần Mầm Lá phải đối mặt và đấu tranh với mụ chồn để bảo vệ Đầu Xanh. Và
cũng vì sự an toàn của con, Mầm Lá từ bỏ cuộc sống tự do để quay lại gia đình
sân vườn, nơi mà cô chỉ là kẻ lang thang không được thừa nhận. Đặc biệt, tác
phẩm Cô gà mái xổng chuồng đã thể
hiện được tình mẫu tử thiêng liêng ở tình huống đầy nhân văn, khi Mầm Lá nhầm tưởng
Đầu Xanh đã bị mụ chồn ăn thịt, cô đã phó mặt mọi thứ cho sự đời. Ở chi tiết
này, có thể thấy đối với Mầm Lá, Đầu Xanh là lẽ sống, là lý do để cô tồn tại. Và
đây là chi tiết thể hiện thiên tính nữ rõ nét nhất ở Mầm Lá, một người có thể
mạnh mẽ đến mãnh liệt hay yếu mềm buông xuôi cũng đều vì con mình. Hơn nữa, khi
người ta yêu thương một ai, họ sẽ tìm mọi cách để người đó có thể bên mình mãi
mãi, nhưng Mầm Lá thì không, cô đã khuyên Đầu Xanh bay theo bầy, hãy làm chủ
bầu trời, hãy thực hiện ước mơ của mình. Tình yêu cao thượng đó chỉ có thể là
tình yêu của một người mẹ, một người mẹ vĩ đại.
Như vậy,
tình mẹ bao la vô bờ bến của Mầm Lá thể hiện suốt thời gian bắt đầu ấp trứng
cho đến khi Đầu Xanh trưởng thành. Và đến khi Đầu Xanh tìm được cuộc sống thật
sự của mình cùng đồng loại rồi cất cánh làm chủ bầu trời xanh, Mầm Lá chấp nhận
làm mồi ngon cho mụ chồn, để mụ có thể chăm sóc những sinh linh bé nhỏ vừa lọt lòng
của mụ, có lẽ điều này xuất phát từ sự đồng cảm của trái tim người mẹ dạt dào
yêu thương. Với Cô gà mái xổng chuồng,
Hwang Sun-mi đã xây dựng những hình ảnh, nhân vật thể hiện đầy đủ thiên tính nữ
với những ý nghĩa sâu sắc, trong đó có tình mẫu tử thiêng liêng, cao đẹp và đầy
hi sinh. Nhân vật Mầm Lá giống như tán lá che chở cho những mầm xanh yếu ớt.
Mầm Lá đã sống cho khát vọng, sống cho thiên tính thiêng liêng của mình và chết
cho tình yêu, sự đồng cảm, hi sinh. Mầm Lá xứng đáng là “một người mẹ vĩ đại’’!
Không chỉ
dừng lại ở vấn đề truy tìm bản thể và thiên tính nữ, Cô gà mái xổng chuồng còn mang một thông điệp, một ý nghĩa đầy tính
hiện thực, đó là sự phân tầng trong xã hội. Khi mới đến gia đình sân vườn, Mầm
Lá đã từng vẽ ra viễn cảnh về một gia đình hạnh phúc, nhưng sau đó cô mới biết
rằng mình thật sự là “kẻ bỏ đi” bởi chính đồng loại. Đồng cảnh ngộ với Mầm Lá
là Vịt Trời, cậu ta luôn đi sau đàn và là kẻ thấp cổ bé họng trong gia đình sân
vườn. Mầm Lá đã từng băn khoăn: “Tại sao tôi không được sống trong vườn? Tôi
cũng là gà mái giống như cô Gà Mái trong vườn thôi mà” . Và cô dần
hiểu rằng: “Không phải cứ cùng một dòng giống thì yêu thương nhau đâu” .
Trong thế giới loài vật ở gia đình sân vườn có rất nhiều sự phân chia như phân
chia giữa gà và vịt, giữa đầu đàn và thành viên, giữa kẻ thống trị và kẻ dưới, giữa
những người trong gia đình với người mới đến,… tất cả những điều đó tạo nên một
xã hội thu nhỏ với mọi tầng lớp, đẳng cấp. Và chính những điều đó tạo cho Mầm
Lá một mặc cảm về thân phận, thân phận của một kẻ lang thang không được phép
quên đi. Với sự phân tầng của thế giới loài vật này làm người đọc liên tưởng
đến xã hội loài người với nhiều tầng lớp, đẳng cấp đang mất dần sự cảm thông,
chia sẻ. Tất cả nói lên sự lỏng lẻo của những mối liên hệ, sự lỏng lẻo của tình
yêu thương ngay cả đối với đồng loại. Cô
gà mái xổng chuồng đã giúp người đọc nhìn lại để suy ngẫm về xã hội hiện
thời, ý nghĩa của nó không chỉ dành cho thiếu nhi mà còn cho tất cả những ai
đang sống.
Sự phân
chia đẳng cấp và chức năng xã hội đã dẫn đến những bi kịch trong đời sống tinh
thần của Mầm Lá, Đầu Xanh cũng như Vịt Trời. Bi kịch đầu tiên có thể nói đến đó
là bi kịch bị tước đoạt bản thể. Mầm Lá, Vịt Trời đều từng là những nạn nhân
của sự tước đoạt này. Sinh ra là cô gà mái công nghiệp, Mầm Lá không biết thế
nào là hạnh phúc gia đình, không biết đến cảm giác ấp trứng và chứng kiến gà
con ra đời. Bi kịch của cô là bi kịch của sự mất tự do, bị ràng buộc vào người
khác, bị gán ghép, ép buộc thực hiện một chức năng không là lẽ sống của cuộc
đời, đó là chỉ ăn no rồi đẻ trứng, những quả trứng không thể ấp nở được. Bi
kịch của Mầm Lá là bi kịch không được làm mẹ, bi kịch bị tước đoạt thiên tính
thiêng liêng của giới nữ. Tất cả những bi kịch của Mầm Lá đều do cô chỉ là gà
mái công nghiệp! Trong Cô gà mái xổng
chuồng, Vịt Trời là nhân vật có cùng chung số phận với Mầm Lá. Vốn là vịt
hoang tự do trên bầu trời nên Vịt Trời là kẻ lang thang trong mắt lũ vịt nhà,
và là thành viên thấp cổ bé họng trong gia đình sân vườn. Vịt Trời khao khát
được bay, được trở về với bầu trời bao la rộng lớn, được làm chủ bầu trời nhưng
sự độc ác của mụ chồn đã cướp đi điều đó, biến cậu thành một kẻ lang thang lặng
lẽ. Bi kịch thứ hai trong Cô gà mái xổng
chuồng đó là bi kịch không được thừa nhận. Mầm Lá đã từng hi vọng sẽ trở
thành một thành viên trong gia đình sân vườn, nhưng cô đã gặp ngay sự chối bỏ
của đồng loại một cách đau đớn, nặng nề. Lời nói của Gà Trống “chẳng ai mong cô
ở đây cả” [3, tr.44] đã phá hủy những mộng mơ về cuộc sống êm bên Gà Trống, và
cô hiểu ra rằng “không phải cứ cùng một dòng giống thì yêu thương nhau đâu” [3,
tr.148]. Cũng như những nhân vật bất hạnh khác, Đầu Xanh luôn buồn lòng vì mình
không phải là gà cũng chẳng phải là vịt nhà, ước muốn hòa nhập với đàn vịt
hoang nhưng lại bị ghẻ lạnh. Trái tim Mầm Lá đã nhói đau khi Đầu Xanh bị dòng
giống của mình lạnh nhạt, bởi lẽ hơn ai hết, Mầm Lá hiểu thế nào là bi kịch
không được thừa nhận, bị kịch của sự chối bỏ do chính đồng loại của mình.
Như vậy,
vấn đề sự phân tầng đẳng cấp trong Cô gà
mái xổng chuồng thể hiện ở sự phân chia tầng bậc trên dưới trong gia đình
sân vườn. Sự phân chia đẳng cấp đã mang đến bi kịch về sự tước đoạt bản thể, bi
kịch không được thừa nhận. Qua Cô gà mái
xổng chuồng, Hwang Sun-mi đã đặt ra vấn đề về sự thờ ơ giữa đồng loại và bi
kịch của những người đứng ngoài rìa xã hội.
Tác phẩm Cô gà mái xổng chuồng được kết cấu 12
chương, trong đó có 11 chương là nội dung tác phẩm, chương cuối là Lời bạt Câu chuyện về cô gà mái mang trong mình một
tâm nguyện mãnh liệt và biến điều đó thành hiện thực của nhà phê bình văn
học thiếu nhi Kim Seo-Jung. Đúng với thể loại truyện dành cho thiếu nhi, Cô gà mái xổng chuồng có kết cấu tuyến
tính theo sự phát triển của nhân vật chính là Mầm Lá. Ngoài ra, tương ứng với
cái tên Mầm Lá, thời gian trong tác phẩm trải qua bốn mùa xuân hạ thu đông với
nhiều đổi thay và phát triển cũng không ít nguy hiểm khó khăn cho nhân vật. Và
mùa đông đến cũng là lúc những chiếc lá phải chia tay với gia đình cây cối của
mình để giữ ấm cho mặt đất, để mầm non ra đời, phát triển, do ý nghĩa trên, cái
chết ở cuối câu chuyện của Mầm Lá buồn nhưng thật đẹp. Ngôn ngữ trong Cô gà mái xổng chuồng trong sáng, giản
dị mà tinh tế. Cấu trúc ngôn ngữ ấy đem đến sự tiếp cận dễ dàng cho độc giả,
đặc biệt là thiếu nhi trong vấn đề tiếp nhận và cảm thụ ý nghĩa câu chuyện. Tác phẩm còn xen các dòng độc thoại và độc thoại nội tâm cho
nhân vật nhằm tạo sự sinh động cho tính cách nhân vật. Trong tác phẩm, Mầm Lá
là nhân vật rất nhiều lần độc thoại như “Tại sao mình phải ở trong chuồng, còn
các cô gà mái kia lại được ở ngoài vườn?” hay “Mình chẳng thể hiểu
nổi. Tại sao thế chứ?”. Với việc sử dụng độc thoại và độc thoại nội
tâm, Hwang Sun-mi đã mang đến cho độc giả cái nhìn khách quan về thế giới nội
tâm nhân vật. Và với độc giả nhí, việc xây dựng thế giới nội tâm nhân vật làm
tăng tính hấp dẫn, cuốn hút, dễ tạo được sự đồng cảm, vì vậy ý nghĩa câu chuyện
sẽ được các em cảm thụ tốt hơn.
Một điều
đặc biệt trong Cô gà mái xổng chuồng
của Hwang Sun-mi là yếu tố ngụ ngôn trong tác phẩm. Như đã nói, đây là tác phẩm
vượt qua mọi giới hạn về thể loại để chạm đến mọi đối tượng độc giả, cho nên,
thế giới loài vật trong tác phẩm mang hình ảnh ẩn dụ cho thế giới loài người với
nhiều ý nghĩa. Hình ảnh, tính cách, suy nghĩ của các nhân vật rất người, có lẽ yếu
tố nghệ thuật này không chỉ để tạo sự hấp dẫn của câu chuyện, mà ẩn đằng sau nó
là sự cảnh tỉnh cho một xã hội đang dần xa cách. Tính cách của các nhân vật
chính diện trong tác phẩm như Mầm Lá, Vịt Trời… đều mang những ý nghĩa giáo dục
rộng lớn, sâu sắc. Nhân vật trong tác phẩm chia thành hai tuyến song song tồn
tại là chính diện (Mầm Lá, Vịt Trời, Đầu Xanh) và phản diện (mụ Chồn). Hai kiểu
nhân vật này tồn tại theo trò ú tim, một bên săn đuổi và một bên chạy trốn để
tìm kiếm bình yên. Khi trò chơi kết thúc cũng là lúc một bên không còn tồn tại.
Tuy nhiên, trong tác phẩm, cái chết của Vịt Trời là cái chết vì thế hệ tương
lai, cái chết đổi lấy sự sống cho Đầu Xanh, Đầu Xanh sẽ thay Vịt Trời làm chủ
bầu trời. Cái chết của Mầm Lá là cái chết vì đã được sống với chính bản thể,
cái chết khi nhiệm vụ cao đẹp của cõi đời đã hoàn thành, cái chết của Mầm Lá
còn thể hiện sự đồng cảm của trái tim người mẹ. Do đó, cái chết của tuyến nhân
vật chính diện không mang không khí sầu thảm mà cho thấy ý nghĩa đầy tính nhân
văn. Như vậy, yếu tố ngụ ngôn trong tác phẩm đã giúp sáng tác đến gần với mọi
đối tượng độc giả.
Cô gà mái xổng chuồng là tác phẩm đặc biệt
thành công của nữ nhà văn xứ kim chi, Hwang Sun-mi ở cả phương diện nội dung
lẫn nghệ thuật. Tác phẩm có ý nghĩa giáo dục sâu sắc không chỉ cho đối tượng
thiếu nhi mà còn cho những người bận rộn với cuộc sống xô bồ đang dần lãng quên
và đánh mất chính mình. Tác phẩm đã đặc biệt thành công ở việc xây dựng hệ
thống nhân vật có tính cách như con người, từ đó nói lên những vấn đề về tình
yêu thương và sức mạnh để hiện thực hóa ước mơ. Không quá sa vào chủ nghĩa hình
thức hay chạy theo xu hướng văn học thị trường, Hwang Sun-mi chọn cho những đứa
con tinh thần của mình lối hành văn giản dị, trong sáng mà tinh tế đầy ý nghĩa.
Yếu tố ngụ ngôn trong tác phẩm phần nào giúp câu chuyện tựa đồng dao lắng đọng,
ngọt ngào nhưng đánh thức được trái tim của độc giả ở những hiện tượng hiện
thực trong xã hội như vấn đề bản thể, tình yêu và sự phân tầng đẳng cấp. Với
những thành công của tác phẩm, Cô gà mái
xổng chuồng trở thành tác phẩm văn học thiếu nhi Hàn Quốc đầu tiên được nhà
xuất bản Penguin (Chim cánh cụt) của Mỹ xuất bản và xếp vào thể loại tiểu
thuyết. Và “nếu có ai chết đi thì lại có ai đó được sinh ra. Trải nghiệm ly
biệt và gặp gỡ cũng diễn ra đồng thời như vậy. Vì thế đến một lúc nào đó, nỗi
buồn không thể kéo dài mãi”!
Nguồn Thảo Khuy